2. Fitnessdrankje hielp tegen letsel
Als zijn lijf onder de blauwe plekken zat, nam de gladiator een drankje van as en azijn in.
Volgens de natuurhistoricus Plinius de Oudere hadden gladiatoren een uniek middel om te herstellen van een zware training of een gevecht.
Ze dronken een mengsel van water, as en azijn, dat geholpen zou hebben tegen buikkramp en blauwe plekken. Recent onderzoek toont aan dat de as veel calcium bevatte en daardoor een gunstig effect had.
Calcium is noodzakelijk voor het herstel van de botten, en daarom bracht het asdrankje gehavende gladiatoren weer op de been.
In 2014 bleek uit onderzoek van 22 skeletten van gladiatoren dat hun calciuminname bijna twee keer zo hoog lag als die van de gemiddelde Romein.
4. Veganistisch eten maakte dik
Uit onderzoek van skeletten van gladiatoren blijkt dat de beste strijders vooral veganistisch aten.
Schrijvers als Plinius de Oudere en Tacitus en de arts Galenus bevestigen dit. Volgens hen bestond gladiatorenkost met name uit bonen en gerstepap, vermoedelijk omdat dit plantaardige voedsel rijk is aan koolhydraten en eiwitten.
Sommige historici noemden gladiatoren zelfs hordearii – ‘gersteters’. Deze graansoort had een slechtere naam dan tarwe en werd onder meer gebruikt om legionairs te straffen die zich hadden misdragen.
Maar gerst was volgens de Romeinen wel goed voor de spieren.
De eiwitrijke kost kan ook een praktisch doel hebben gehad: de gladiatoren kregen er een beschermend vetlaagje rond hun buik van, dat de kans dat organen beschadigd raakten verminderde.
Het publiek wilde bloed zien, en als een gladiator in staat was om met bloedende wonden door te vechten, werd de strijd nog een stuk spannender.
6. Twee scheidsrechters zagen toe op bloederige strijd
Gladiatorengevechten waren georganiseerd en werden betaald door een editor: de keizer of een hoge ambtenaar.
Ze waren zijn geschenk aan de toeschouwers, die gratis naar binnen mochten. De editor gebruikte de gevechten om zich geliefd te maken, en het was dan ook niet zo belangrijk dat één gladiator snel en overtuigend won: entertainment stond voorop.
De bewapening van de gladiatoren verschilde, maar elk type had zijn zwakke punten.
Voor het publiek was er niets aan als een gladiator niet op volle kracht kon vechten omdat hij gewond was aan een arm of been.
Maar als zijn bovenlichaam onbeschermd was, was het des te spannender, want dan kon het gevecht met één welgemikte uithaal beëindigd worden. Er vochten nooit twee gladiatoren van hetzelfde type tegen elkaar. Een wedstrijd tussen een thraex en een murmillo was het populairst.
Twee scheidsrechters zorgden ervoor dat de gladiatoren alleen hun eigen wapens gebruikten en niet bijvoorbeeld een vinger in het oog van de opponent staken.
Een gladiator wilde zijn tegenstander niet doden, maar alleen zo zwaar verwonden dat hij opgaf. Dan mocht de editor beslissen of de verliezer in leven bleef.
Vaak peilde hij de stemming bij de toeschouwers. Als de meesten ‘Missos!’ (uitgang) riepen, vond het publiek dat de verliezer mocht blijven leven. ‘Iugula!’ (snij zijn keel door) was de andere mogelijkheid.
Daarna toonde de editor zijn besluit met zijn duim. Wees die omlaag, dan werd de verliezer gespaard.
Als de duim omhoog ging, moest de gladiator worden gedood, maar in de 1e eeuw eindigde maar 10 procent van de gevechten met de dood.
8. Niet alle gladiatoren waren slaaf
In de laatste jaren van de republiek (ca. 146-31 v.Chr.) verbleven er slaven en vrije burgers in de gladiatorenscholen.
Volgens historici was destijds circa de helft van het aantal gladiatoren vrijwilliger. Een leven als gladiator, met gratis kost en inwoning, een salaris en geschenken van fans, was aantrekkelijk voor soldaten met schulden.
Bovendien vocht een gladiator vaak maar twee keer per jaar.
Als een vrije man gladiator werd, tekende hij een contract waarmee hij zijn rechten opgaf en zwoer dat hij bereid was ‘verbrand, geslagen en gedood’ te worden als de eigenaar van de school dat wilde.
10. De dag begon met dierengevechten
De gladiatorengevechten waren het hoogtepunt van de dag, maar vormden maar een klein deel van het programma. Om het publiek op te warmen, namen venatores het op tegen wilde dieren.
Zij hadden meestal slechts een speer om zich tegen leeuwen en krokodillen te verdedigen. Ook struisvogels, giraffen en andere dieren werden in de arena losgelaten.
Als een dier het gevecht won, werd het alsnog gedood. In de eerste 100 dagen na de opening van het Colosseum in 80 werden zo’n 9000 dieren afgeslacht.
Dit gebruik zou hebben bijgedragen aan het uitsterven van de Noord-Afrikaanse olifant.
12. Vakbond kon helpen
Hoewel de meeste gladiatoren slaaf waren, zag hun leven er heel anders uit dan dat van gewone slaven.
Een gladiator kreeg loon van zijn eigenaar, vaak per wedstrijd, en een bonus als hij won. Daarmee kon hij lid worden van een soort gilde, een collegium.
Gladiatoren bevochten elkaar tot de dood, maar zagen elkaar als broeders. Het collegium had een gekozen voorzitter en zorgde ervoor dat een gevallen gladiator een fatsoenlijke begrafenis kreeg.
Veel grafstenen van gladiatoren zijn neergezet door hun collega’s en vermelden welk type gladiator de overledene was en hoeveel gevechten hij had gewonnen.
Gladiatoren die geen lid waren van een collegium, kregen doorgaans geen begrafenis – een grote schande.
Zij werden na een verloren wedstrijd aan de wilde dieren gevoerd, waardoor hun ziel geen rust zou krijgen in het hiernamaals.
